ΓΙΑ ΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ

Του Γιώργου Κ. Καββαδία* Η 5η Οκτωβρίου είναι η παγκόσμια μέρα των εκπαιδευτικών. Οι εκπαιδευτικοί στις σημερινές συνθήκες διαπιστώνουν ότι ολοένα και περισσότερο ασκούν έναν πολύ δύσκολο έργο. Το παιδαγωγικό φορτίο γίνεται βαρύτερο, αφού η εκπαιδευτική πολιτική υπό την αιγίδα της Τρόϊκας αποδομώντας το δημόσιο σχολείο διαμορφώνει το φτηνό σχολείο που επιδιώκει να διαμορφωσει τους μαθητές σε ευέλικτους και πειθήνιους απασχολήσιμους. Ταυτόχρονα το σχολείο γίνεται όλο και πιο στενάχωρο, αυταρχικό και απωθητικό για εκπαιδευτικούς και μαθητές. Ακόμα πιο δύσκολες έως δραματικές είναι οι συνθήκες στις σχολικές αίθουσες, αφού η κυρίαρχη πολιτική φορτώνει τα βάρη στους ασθενέστερους, με αποτέλεσμα ο υποσιτισμός και η ψυχολογική επιβάρυνση των μαθητών να κάνουν πιο δύσκολη τη «διαχείριση της τάξης». Αν συνυπολογίσει κανείς και τη συρρίκνωση των αποδοχών των εκπαιδευτικών κάτω από τα όρια της φτώχειας απόρροια μιας πολιτικής απαξίωσής τους που θέλει τον δάσκαλο φτωχό, άβουλο και υποταγμένο υπάλληλο, τότε θα διαπιστώσει την γκρίζα πραγματικότητα. Ίσως, όμως, αυτές οι δυσκολίες να βοηθούν στην αυτογνωσία των εκπαιδευτικών που προϋποθέτει την αμφισβήτηση του «επίσημου ρόλου» και την ανατροπή των κοινωνικών και εκπαιδευτικών παραγόντων που θεμελιώνουν το «σχολείο των δυσαρεστημένων». Ο εκπαιδευτικός ως «δρων υποκείμενο» δεν μπορεί να βολεύεται με το ρόλο του «υπαλλήλου ιδεολογίας» και διεκπεραιωτή των εξετάσεων. Σφυρηλατώντας, λοιπόν, την κοινωνική συνείδηση του οφείλει να είναι στρατευμένος στην υπόθεση της παιδείας και της κοινωνικής δικαιοσύνης και αλληλεγγύης. Αν θέλει να σμιλέψει ψυχές, ας ακολουθήσει την προτροπή του ποιητή: «Σκάψε βαθειά. Τι κι' αν πολλοί σ’ έχουνε λησμονήσει;» (Κ. Παλαμάς). Ακόμα και στο «σχολείο των δυσαρεστημένων» που παράγει «παραμελημένα παιδιά» έχει τη δυνατότητα παρεμβαίνοντας στην εκπαιδευτική διαδικασία να υπονομεύσει την ανταγωνιστική σχολική ατμόσφαιρα, δημιουργώντας όρους συνεργασίας επιβραβεύοντας τη συλλογικότητα και την αλληλεγγύη. Δεν αστυνομεύει και δεν επιτηρεί την εκπαιδευτική διαδικασία. Με άλλα λόγια δεν ξέρει μόνο να μιλάει και να μεταδίδει, ξέρει πρώτα απ’ όλα να ακούει. Αμφισβητώντας στην πράξη τη λειτουργία του σχολείου που παράγει «παραμελημένα παιδιά» επιλέγει το ρόλο του εμψυχωτή. Να μη διστάζει να μιλά σε μαθητές και γονείς με απλά λόγια για τα εκπαιδευτικά προβλήματα, για τη φτώχεια και την ανεργία, για το μέλλον που ετοιμάζει ο σύγχρονος Ηρώδης, για το φασισμό που καραδοκεί, για την κοινότητα συμφερόντων μαθητών – δασκάλων- εργαζομένων, για τους αναγκαίους αγώνες που πρέπει να γίνουν. «Ο Δάσκαλος Ένας νεαρός μαθητής πλησίασε έναν Δάσκαλο Ζεν και τον ρώτησε για το πως θα πρέπει να προετοιμαστεί για την εκπαίδευσή του. Ο Δάσκαλος τότε του είπε «Σκέψου με ως μια καμπάνα. Αν με χτυπήσεις ελαφρά, θα λάβεις ένα μικρούτσικο σφυριγματάκι. Αν με χτυπήσεις δυνατά, θα λάβεις ένα δυνατό και καθαρό καμπάνισμα» (Ιστορίες Ζεν) Γι΄αυτό διδασκαλία δεν μπορεί να αποτελέσει ο ξύλινος μονόλογος στις μουντές και ψυχρές αίθουσες. Γι αυτό ας δώσουμε στις τάξεις ένα άλλο χρώμα πιο ανθρώπινο, πιο ζωηρό, πιο κοινωνικό. Ας δώσουμε στους μαθητές τη δυνατότητα να διακοσμήσουν οι ίδιοι την τάξη τους, να φέρουν αφίσες, βιβλία, περιοδικά που αγαπούν και διαβάζουν σε αυτήν. Αν δεν υπάρχει πρόβλημα με το μέγεθος της αίθουσας και τον αριθμό των μαθητών αλλάζουμε τη διάταξη των θρανίων. Φυσικά, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να έχουμε την αυταπάτη ότι οι αναγκαίες διδακτικές μας παρεμβάσεις που κινούνται προς την κατεύθυνση ενός άλλου σχολείου αρκούν για να αλλάξουν το σχολείο. Δημιουργούν ρωγμές στο σύστημα και διαμορφώνουν τους όρους να σκεφθεί η νέα γενιά κριτικά προκειμένου να αποκτήσει τα όπλα για να αλλάξει τον κόσμο. Το σχολείο αλλάζει αλλάζοντας την κοινωνία! Γι΄αυτό ο εκπαιδευτικός αντιλαμβάνεται την αναγκαιότητα της συμμετοχής του στα συνδικαλιστικά όργανα γυρίζοντας τις πλάτες στους συμβιβασμένους – ιδιοτελείς. Οργανώνει επιτροπές αγώνα με δραστήριους – δυσαρεστημένους, αλλάζοντας τους καταθλιπτικούς συσχετισμούς. Αγωνίζεται αδιάκοπα να πείσει τους άλλους ότι δεν πρέπει να περιμένουν να ακούσουν καμπάνες για να σηκωθούν από τον ύπνο. Δείχνει υπομονή και επιμονή γνωρίζοντας ότι ο αγώνας είναι δίκαιος, μακρύς και επίμονος, ότι ο αντίπαλος φαντάζει μεγάλος μόνο επειδή ο κόσμοος της εργασίας είναι γονατισμένος. Δίνει το χέρι σε όποιον πασχίζει να σηκωθεί τονίζοντας ότι ο αγώνας είναι η μοναδική ελπίδα για να αποδράσουμε από τη σημερινή βαρβαρότητα.