ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟΚΕΝΤΡΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΙΚΗ ΔΙΑΡΡΟΗ Από τον Γιώργο Κ. Καββαδία, εκπαιδευτικό – ερευνητή.http://gkavadias.blogspot.com Τα πρόσφατα στοιχεία για τις επιδόσεις των υποψηφίων στις πανελλήνιες αποτυπώνουν έναν ιδιόμορφο διπολισμό. Αυξάνονται έστω και οριακά οι αριστούχοι, αλλά περισσότεροι από 1 στους 3 υποψηφίους βρίσκεται στον … βυθό της βαθμολογίας. Συγκεκριμένα, 29.009 υποψήφιοι ή ποσοστό 34,17 % έγραψαν κάτω από τη βάση του «10». Περισσότεροι από 1 στους 3 υποψηφίους όλων των κατηγοριών θα βρει τις Πύλες της τριτοβάθμιας εκαίδευσης κλειστές. Είναι επίσης τραγικό περίπου 2.500 αριστούχοι να μένουν έξω από τη σχολή πρώτης προτίμησης. Από έρευνες προκύπτει ότι μόνο 1 στους 5 υποψηφίους πετυχαίνει στη σχολή πρώτης προτίμησης του. Το πρόβλημα του μεγάλου ποσοστού γραπτών που βαθμολογούνται «κάτω από τη βάση» (78% στη Φυσική και 73% στα Μαθηματικά Τεχνολογικής) στις πανελλήνιες εξετάσεις είναι, κυρίως, πρόβλημα του εκπαιδευτικού συστήματος. Ενός συστήματος που οδηγεί στο μαζικό αποκλεισμό των περίπου μισών μαθητών από την τριτοβάθμια εκπαίδευση, αν συνυπολογίσουμε και αυτούς που πρόωρα αποκλείονται χωρίς να προλάβουν να δώσουν εξετάσεις. Γιατί την επόμενη κιόλας μέρα δημοσιοποιήθηκε ότι το 13,1% των μαθητών στην Ελλάδα εγκαταλείπει το σχολείο πριν ολοκληρώσει τις σπουδές του, σύμφωνα με στοιχεία της... Ευρωπαϊκής Επιτροπής Στην Ευρωπαϊκή Ένωση ο αντίστοιχος μέσος όρος είναι 13,5%. Τα στοιχεία άλλης έρευνας σοκάρουν και αποκαλύπτουν το αποκρουστικό και ταξικό πρόσωπο της εκπαιδευτικής πολιτικής των κυβερνήσεων. 37.652 μαθητές κάθε χρόνο εγκαταλείπουν τα θρανία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. (Κέντρο Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΚΑΝΕΠ) της ΓΣΕΕ. Έκτός σχολείου οι απόκληροι και οι αδικημένοι. Άλλα 130.000 παιδιά με προβλήματα αναπηρίας ή μαθησιακά δε θα βρούν θέση σε ειδικό σχολείο και θα ριχτούν στον …Καιάδα της αμορφωσιάς και της περιθωριοποίησης. Ένα νήμα φαίνεται να συνδέει τη σχολική πορεία πολλών παιδιών από τις «άγονες» και απομακρυσμένες περιοχές της χώρας, τις «μητροπόλεις» του τουρισμού, την Κρήτη, τα Δωδεκάνησα και τα Ιόνια νησιά και τις φτωχογειτονιές των μεγάλων αστικών κέντρων με τους χιλιάδες αλλοδαπούς και παλιννοστούνες, αλλά και τα Τσιγγανόπουλα που δεν πηγαίνουν καθόλου ή εγκαταλείπουν πρόωρα το υποχρεωτικό σχολείο σε ποσοστό 25-30%. Εδώ συγκεντρώνονται τα μεγαλύτερα ποσοστά μαθητικής διαρροής «αιχμαλωτίζοντας» έτσι το εκπαιδευτικό τους μέλλον και πληθαίνοντας τις στρατιές του αναλφαβητισμού και του κοινωνικού αποκλεισμού. Το τρίγωνο φτώχεια- ανεργία- πολιτιστική στέρηση οδηγεί στην πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου και στην εκπαιδευτική αποστέρηση. Η εγκατάλειψη του σχολείου είναι μια από τις πιο επώδυνες μορφές που παίρνει η ανισότητα, η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός αντανακλώντας τη διαίρεση της κοινωνίας σε τάξεις. Το σχολείο όχι μόνο δε λειτουργεί σαν ο «Μέγας Εξισωτής», αλλά σαν «Μέγας Μηχανισμός Διαλογής». Έτσι αντί να βρει τις μεθόδους και τις τεχνικές που θα μεταδώσουν σ’ όλους τους μαθητές τις αναγκαίες γνώσεις, ασχολείται πώς θα εντοπίσει τους «ικανούς» και τους «ανίκανους». Οι εξετάσεις αποτελούν τον ορατό μηχανισμό της επιλεκτικής- απορριπτικής λειτουργίας του σχολείου. Μάλιστα οι μαθητευόμενοι μάγοι των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων έχουν πετύχει ένα ακόμα θαύμα: ευκλότερα να παραπέμπεται ένας μαθητής στο Γυμνάσιο παρά στο Λύκειο! ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΑΜΑΘΕΙΑΣ Πέρα από τον μαζικό αποκλεισμό των υποψηφίων, κυρίως από τις ασθενέστερες τάξεις και στρώματα και τις απομακρυσμένες περιοχές της χώρας, οι εξετάσεις επιβάλλουν έναν ολοκληρωτικό έλεγχο στην εκπαιδευτική διαδικασία από το Δημοτικό μέχρι το πανεπιστήμιο. Ειδικότερα ως «καλό» Λύκειο αναγορεύεται αυτό που μιμείται το φροντιστήριο. Αυτό δηλαδή που καλουπώνει και παραδίδει αποσπασματικές γνώσεις χρήσιμες για τις εξετάσεις. Το εξεταστικό σύστημα θέλει «καλά προετοιμασμένους υποψηφίους» που δεν είναι παρά ένα είδος «προσοντούχων αγραμμάτων» .Από πρόσφατη έρευνα πανεπιστημιακών προκύπτει ότι μόλις το 5% των φοιτητών μελετά με δημιουργική και κριτική σκέψη τη βιβλιογραφία. Η πλειονότητα παπαγαλίζει με βάση το μοντέλο των πανελληνίων εξετάσεων. Με άλλα λόγια η εξετασιομανία που διαπερνά το εκπαιδευτικό σύστημα αποτελεί τη νεκρολογία της επαφής των μαθητών με την ουσία της γνώσης. Οι εξετάσεις γίνονται εργαλεία που μετατρέπουν τη διαδικασία της μόρφωσης σε εξάσκηση για το κυνήγι «χρήσιμων γνώσεων» που αποφέρουν βαθμούς. Γι αυτό και η φροντιστηριακή εκγύμναση κερδίζει έδαφος ως «σώμα και πνεύμα» στο σχολείο εκτρέποντας το εκπαιδευτικό έργο σε τεχνικές απομνημόνευσης πληροφοριών και όχι αναλυτική επεξεργασία της ύλης και δημιουργικής αφομοίωσης από τους μαθητές. Οι μαθητές «μαθαίνουν» τις σχολικές γνώσεις, αρκετοί περνούν με επιτυχία τις εξετάσεις, αλλά δεν τις κατανοούν. Δεν μπορούν να συνδέσουν τις επιμέρους γνώσεις από τα διάφορα μαθήματα προκειμένου να ερμηνεύσουν τον κόσμο στον οποίο ζουν. Επιδιώκεται έτσι να διαμορφωθεί ένας τύπος ανθρώπου και, κυρίως, εργαζομένου που πρέπει να είναι ευέλικτος και προσαρμόσιμος στις αλλαγές στην αγορά εργασίας και κυρίως παραγωγικός και πειθήνιος. Στο εξεταστικοκεντρικό σχολείο το εκπαιδευτικό έργο υποτάσσεται σε μια «τεχνολογία» των εξετάσεων και η μαθησιακή διαδικασία κινδυνεύει να συντριβεί στις Συμπληγάδες των παραδοσιακών και εκσυγχρονισμένων μορφών αξιολόγησης. Μέσα από την εξετασιομανία που διαπερνά το Λύκειο, όλο το πρόγραμμα δεν αποτελεί παρά τη «νεκρολογία» της επαφής του μαθητή με την ουσία της γνώσης. Η κυρίαρχη πολιτική αποδομώντας το δημόσιο σχολείο προκρίνει ένα σχολείο επιλεκτικό και υποταγμένο στους νόμους της αγοράς.Για την κυρίρχη πολιτική ζητούμενο σήμερα είναι το «λίφτινγκ» του εξεταστικού συστήματος. Όμως σήμερα περισσότερο από ποτέ άλλοτε έχουμε ανάγκη από ένα σχολείο που να αγκαλιάζει όλα τα παιδιά χωρίς αποκλεισμούς και διακρίσεις, όπου πρωταρχική σημασία έχει ο πνευματικός εξοπλισμός των μαθητών, η καλλιέργεια «ελεύθερων και δημοκρατικών πολιτών», έτσι ώστε να μπορουν να αντιμετωπίσουν κριτικά την κοινωνία με την ενεργή συμμετοχή τους και παρέμβαση σ ΄ όλα τα επίπεδα της κοινωνικής δραστηριότητας.