Ή πώς το «νέο σχολείο» του ΠΑΣΟΚ
ταυτίζεται με το «αποκεντρωμένο» σχολείο της αγοράς
ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ
Από τη δεκαετία του 1990 η κυρίαρχη πολιτική στην εκπαίδευση επιδιώκει την ευθυγράμμισή της στα νέα δεδομένα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στόχος η διαμόρφωση του ευέλικτου, «αποκεντρωμένου» σχολείου της αγοράς, που οικοδομείται πάνω στα ερείπια του σημερινού δημόσιου σχολείου. Στη χώρα μας οι αντιστάσεις του εκπαιδευτικού κινήματος έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο στην αποτροπή της εφαρμογής της «αξιολόγησης» και της «αποκέντρωσης» που αποτελούν βασικούς πυλώνες για την οικοδόμηση του σχολείου της αγοράς και αποτελούσαν βασικές προτεραιότητες της εκπαιδευτικής πολιτικής των κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ.
Οι κυρίαρχες δυνάμεις προβάλλουν ένα μοντέλο σύμφωνα με το οποίο η επιχείρηση διατάζει και η εκπαίδευση πρέπει να συμμορφώνεται. Γενικότερα το εκπαιδευτικό σύστημα πρέπει να «μεταρρυθμίζεται» έτσι που να συμμορφώνεται με τους κανόνες της αγοράς. Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο γίνεται όλο και πιο ορατή η ενεργός συμμετοχή και παρέμβαση των επιχειρήσεων στην εκπαιδευτική διαδικασία που επιχειρούν να προσδεθεί στο άρμα τους.(1)
ΣΤΗΝ ΠΡΕΣΑ ΤΟΥ ΜΝΗΜΟΝΙΟΥ
Την περίοδο αυτή η ελληνική δημόσια εκπαίδευση δέχεται αλλεπάλληλα πλήγματα. Το τωρινό πλήγμα δεν είναι άλλο από τις συγχωνεύσεις σχολείων σε συνδυασμό με μια καταιγίδα άλλων αντιεκπαιδευτικών μέτρων (κλείσιμο Ο.Ε.Δ.Β., προσπάθεια κατάργησης του έντυπου σχολικού βιβλίου, υπερβολικά μειωμένη χρηματοδότηση) επίσης με την υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου των εκπαιδευτικών και την προσπάθεια κρατικής χειραγώγησης του έργου τους (μέντορες , αυτοαξιολόγηση) Η επίθεση, όπως και στην υπόλοιπη κοινωνία, είναι στρατηγικού χαρακτήρα και στοχεύει στην αλλαγή των αρχών λειτουργίας της ελληνικής εκπαίδευσης, όπως αυτές διαμορφώθηκαν μεταπολεμικά.
Τα όποια υπολείμματα κοινωνικών κατακτήσεων υπάρχουν σήμερα στην εκπαίδευση εξέφραζαν ένα εκπαιδευτικό σύστημα μιας άλλης εποχής και έναν διαφορετικό συσχετισμό κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων από τον σημερινό. Η στρατηγική ήττα του λαϊκού κινήματος τη δεκαετία του ’90 και του 2000 έγινε το εφαλτήριο για να συντριβούν εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματα. Οι συγχωνεύσεις σχολείων επιδιώκουν να συρρικνωθεί το εκπαιδευτικό σύστημα προκειμένου να πάψει η χρηματοδότησή του , έστω και με τα ισχνά ποσοστά (κάτω από 2,75% του ΑΕΠ) των τελευταίων χρόνων, ν’ αποτελεί πρόβλημα για τον κρατικό προϋπολογισμό. Όταν υπάρχει η ανάγκη χρηματοδότησης κοινωνικών αναγκών η νεοφιλελεύθερη μυθολογία κάνει λόγο για σπάταλο κράτος που πρέπει να σταματήσει να υπάρχει. Ως σπατάλη κατανοούνται σήμερα και οι ελάχιστες δαπάνες για την εκπαίδευση.(2) Με βάση τη λογική αυτή σταμάτησαν φέτος την ενισχυτική διδασκαλία , έκοψαν τις αποσπάσεις από τα σχολεία δεύτερης ευκαιρίας και τα σχολεία του εξωτερικού. Οι σημερινές εξελίξεις εμπνεύστηκαν από το αγγλοσαξωνικό μοντέλο συντηρητικής αναδιάρθρωσης: τη Λισαβόνα, τη Μπολόνια και τον ΟΟΣΑ. (3)
Το αποτέλεσμα θα είναι ένα σχολείο που από άποψη υλικοτεχνικών υποδομών θα θυμίζει τη δεκαετία του ’60. Ένα εντελώς υποτυπώδες σχολικό δίκτυο για την επαρχία , το οποίο θα έχει ως άμεση και σοβαρή συνέπεια την αύξηση της σχολικής διαρροής και από την άλλη δημιουργία σχολείων – μαμούθ που θα λειτουργούν ως αποθήκες ψυχών για μαθητές και εκπαιδευτικούς.
Οι συγχωνεύσεις έρχονται να δημιουργήσουν το φθηνό σχολείο και να υποβαθμίσουν την εκπαιδευτική διαδικασία στις πιο κρίσιμες και ευαίσθητες πλευρές της. Από τα 1933 συγχωνευμένα σχολεία τα 1523 αφορούν την πρωτοβάθμια εκπαίδευση και τα 410 τη δευτεροβάθμια. Μειώνονται κατά 2000, ίσως και περισσότερο, οι οργανικές θέσεις στην εκπαίδευση. Όλα αυτά έχουν σοβαρές παιδαγωγικές και κοινωνικές επιπτώσεις:
1.Δημιουργούνται πολυπληθή σχολεία από άποψη μαθητικού δυναμικού με λιγότερο εκπαιδευτικό προσωπικό. Αποτέλεσμα είναι η δημιουργία ενός απρόσωπου παιδαγωγικού περιβάλλοντος με μειωμένη ή εντελώς αδύνατη την ουσιαστική επικοινωνία ανάμεσα στον εκπαιδευτικό και τον μαθητή και ανάμεσα στον εκπαιδευτικό και τον γονιό.
2. Τη χειροτέρευση της πρόσβασης στο σχολείο και για το μαθητή της επαρχίας και για το μαθητή των μεγάλων αστικών κέντρων. Οι μετακινήσεις θα παρουσιάσουν στην πορεία και άλλα προβλήματα καθώς ανατίθενται στους Καλλικρατικούς Δήμους, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι υπερχρεωμένοι και ξεκινούν τη νέα πορεία τους με σημαντική μείωση των δαπανών τους. Η δυσκολία της πρόσβασης στο σχολείο έχει αναγνωριστεί από την κοινωνιολογική εκπαιδευτική έρευνα ως αιτία σχολικής διαρροής.
ΤΟ «ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ
Μπορεί ο πρωθυπουργός Γ. Α. Παπανδρέου από τις αλήστου μνήμης προγραμματικές δηλώσεις που παραδοσιακά μοιάζουν με ξεπερασμένη έκθεση ιδεών να εξήγγειλε «τη συνεχή αύξηση της χρηματοδότησης για την Παιδεία ώστε να επιτευχθεί ο στόχος του 5%», αλλά είναι ο ίδιος που εδώ και μια 15ετία περίπου είχε χαρακτηρίσει «ξύλινα» τα συνθήματα για αύξηση των κρατικών δαπανών στο 15% του κρατικού προϋπολογισμού.
Στόχος της κυβέρνησης, ιδιαίτερα μετά την υπαγωγή της Ελλάδας στο Δ.Ν.Τ. και με βάση τα μνημόνια είναι η καθήλωση των κρατικών δαπανών για την εκπαίδευση και η μετάθεση του κόστους λειτουργίας των σχολικών μονάδων στους δήμους και ουσιαστικά στους εργαζόμενους, με την επιβολή τοπικής φορολογίας και εν τέλει η διείσδυση εταιριών – χορηγών.
Aυτό είναι το φτηνό και ευέλικτο σχολείο της αγοράς. Aυτό είναι το επιχειρηματικό σχολείο των «κουπονιών», έρμαιο της αγοράς, που λειτουργεί με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Μακροπρόθεσμα τ’ αποτελέσματα θα είναι ο μαρασμός και το κλείσιμο πολλών σχολείων, κυρίως των αγροτικών περιοχών, αφού οι κοινότητες και οι μικρότεροι δήμοι δε θα μπορούν ν’ αντεπεξέλθουν στα έξοδα λειτουργίας τους, την ώρα που οι ποικιλώνυμοι «τοπικοί παράγοντες» θα ενδιαφέρονται για τη βιτρίνα τους, τα «καλά» σχολεία της περιοχής. Ανάλογα προβλήματα θ’ αντιμετωπίσουν και πολλά σχολεία των αστικών κέντρων, ιδιαίτερα των υποβαθμισμένων περιοχών, που θα εξελιχθούν σε σχολεία αλλοδαπών μεταναστών και φτωχών Ελλήνων, κατά τα πρότυπα των ΗΠΑ, της μητρόπολης του καπιταλισμού.
Πάνω στα ερείπια του ενιαίου δημόσιου σχολείου οικοδομείται η διαφοροποίηση κάθε σχολείου και ουσιαστικά ο ταξικός διαχωρισμός τους. Με «δούρειο ίππο» την Ευέλικτη Ζώνη για το Δημοτικό Σχολείο και τις Ελεύθερες Ζώνες στο Γυμνάσιο, δίνεται η δυνατότητα στις επιχειρήσεις και τους δήμους να διαμορφώνουν το 1/3 του προγράμματος σε κάθε σχολείο χωριστά. Επιπλέον, η τοποθέτηση οικονομικού διευθυντή-μάνατζερ δείχνει το άνοιγμα του σχολείου σε επιχειρηματικές δραστηριότητες και τη διαπλοκή του με την «ελεύθερη» αγορά.
Στα πλαίσια της αποκέντρωσης γίνεται λόγος για νέους ρόλους των εκπαιδευτικών και κυρίως αυτών που ασκούν διοίκηση. Στην ουσία θα τους μετατρέψει σε μάνατζερ – διαχειριστές που θα είναι υποχρεωμένοι ν΄ αναζητούν πηγές χρηματοδότησης για τη λειτουργία του σχολείου. Μια τέτοια προοπτική εμπεριέχει τον κίνδυνο καθυπόταξης της διδακτικής πράξης στην επιχειρηματική λογική. Το σχολείο να λειτουργεί με κριτήριο την εξεύρεση κονδυλίων και να προσαρμόζει τη λειτουργία του σ ΄αυτή την προοπτική.
«ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ» - ΧΕΙΡΑΓΩΓΗΣΗ. ΑΝΑΤΡΟΠΗ ΕΡΓΑΣΙΑΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ
Το Υπουργείο Παιδείας επικαλούμενο, για μια ακόμη φορά, υπαρκτά προβλήματα (που έχει προκαλέσει η δική του πολιτική) όπως τον «συγκεντρωτισμό» και την «αναποτελεσματικότητα» της διοίκησης της δημόσιας εκπαίδευσης, προωθεί την ενίσχυση του ελεγκτικού και «πανοπτικού» ρόλου του υπουργείου, που θα κρατά υπό τον ασφυκτικό έλεγχο κάθε σημαντική λειτουργία του μηχανισμού διοίκησης-εποπτείας της εκπαίδευσης. Ουσιαστικά το υπουργείο Παιδείας, χωρίς να αφήνει από τα χέρια του τα «κλειδιά» στη λήψη των κατευθυντήριων αποφάσεων της εκπαιδευτικής πολιτικής, εκχωρεί αφενός στις περιφερειακές διευθύνσεις και τις Διευθύνσεις Α/θμιας και Β/θμιας εκπαίδευσης την αρμοδιότητα της περαιτέρω εξειδίκευσης και του ελέγχου υλοποίησής τους και αφετέρου στις σχολικές μονάδες την «αυτονομία» να κινηθούν δραστήρια στο πλαίσιο που ήδη έχει οριστεί.
Στο όνομα της «αποκέντρωσης των αρμοδιοτήτων» και της «ενίσχυσης του ρόλου των περιφερειακών δομών διοίκησης της εκπαίδευσης», επιδιώκει να μεταφέρει συγκεκριμένες αρμοδιότητες -χωρίς όμως τους αντίστοιχους πόρους- από την κεντρική εξουσία σε μια ελεγχόμενη από τα πάνω, αυστηρά ιεραρχική, διοικητική πυραμίδα (περιφερειακούς διευθυντές, διευθυντές εκπαίδευσης και σχολικών μονάδων).
Προβάλλει την ανάγκη αυτονόμησης της σχολικής μονάδας. Η αυτονόμηση αυτή αφορά τη δυνατότητα της περιφερειακής διοίκησης αλλά και της σχολικής μονάδας να χειριστούν «τον προϋπολογισμό και τη διαχείριση των πιστώσεων για λειτουργικές δαπάνες με βάση τον προγραμματισμό της Σχολικής Μονάδας, όπως προκύπτει από τη διαδικασία αυτοαξιολόγησης»
Αυξάνει τις αρμοδιότητες και την εξουσία του διευθυντή, ενώ την ίδια στιγμή αποψιλώνει τις αρμοδιότητες του Συλλόγου Διδασκόντων και των λοιπών συλλογικών οργάνων. Στόχος είναι η θεσμική μετεξέλιξη του διευθυντή από τον παλιό γραφειοκράτη διευθυντή σε έναν «δυναμικό άρχοντα-manager», ο οποίος θα αναζητά πόρους και θα λειτουργεί ως φορέας προώθησης της νέας κουλτούρας επιχειρηματικού πνεύματος, καινοτόμων δράσεων και διασύνδεσης «του σχολείου του» με την τοπική αγορά. Μια τέτοια λειτουργία του διευθυντή θα εναρμονίζεται με τη νέα μορφή «αυτοαξιολόγησης σχολικών μονάδων» που έχει θεσμοθετήσει το υπουργείο, αφού, μέσα από τη διαδικασία αξιολόγησης που προβλέπεται, τα σχολεία θα λειτουργούν ως «αυτονομημένες μονάδες», οι οποίες θ ʼ ανταγωνίζονται η μία την άλλη στην επίδειξη καλών σχολικών αποτελεσμάτων, καινοτομικών δράσεων και πρακτικών, ανεύρεσης πόρων και, τέλος, προσέλκυσης πελατών (μαθητών). Στο πλαίσιο αυτά ο διευθυντής της σχολικής μονάδας αναλαμβάνει ανάμεσα σε άλλα «τον σχεδιασμό, την υλοποίηση και αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου», γεγονός που ενισχύει όλους τους μηχανισμούς αξιολόγησης («κοινωνικής λογοδοσίας») και τους συνδέει αφενός με τις εργασιακές σχέσεις των εκπαιδευτικών και αφετέρου με την ίδια την χρηματοδότηση των σχολείων.(4)
Εν πρώτοις αυτό έχει ως αποτέλεσμα για τους εκπαιδευτικούς τη συμπίεση του μισθού τους και της όποιας παιδαγωγικής ελευθερίας, με τις αλλεπάλληλες μειώσεις αποδοχών λόγω του Μνημονίου, με αποκορύφωμα το νέο μισθολόγιο των δημοσίων υπαλλήλων που εξαρτά αποδοχές και μισθολογική εξέλιξη από την «αξιολόγηση – χειραγώγηση», δηλαδή την παθητική συμμόρφωση και υποταγή.
Σε ένα απόσπασμα της «πρότασης για το Νέο Λύκειο», αναφέρεται: «Τα αποτελέσματα του Λυκείου μπορούν να αξιολογηθούν αναφορικά με δυο διαστάσεις: α) τις ακαδημαϊκές επιδόσεις των μαθητών και β) την απορρόφηση των αποφοίτων από την αγορά εργασίας». (5)
Με άλλα λόγια ενοχοποιούνται οι εκπαιδευτικοί τόσο για τις επιδόσεις των μαθητών τους, όσο και για το ότι δεν βρίσκουν δουλειά! Σύμφωνα με Δελτίο Τύπου του υπουργείου, η αξιολόγηση θα αφορά σχολεία και εκπαιδευτικούς και θα είναι και εξωτερική. Στόχος της είναι η καταπάτηση εργασιακών δικαιωμάτων και η εξάλειψη της όποιας παιδαγωγικής αυτονομίας, η ανατροπή των εργασιακών σχέσεων και της μονιμότητας, αλλά και η κατηγοριοποίηση των σχολικών μονάδων.
ΤΟ «ΝΕΟ» ΛΥΚΕΙΟ: ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΜΥΘΟΥΣ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Τα ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα…
Για μια ακόμη φορά μοιράζονται αφειδώς εύκολες υποσχέσεις: καλλιέργεια της κριτικής σκέψης, καταπολέμηση της παραπαιδείας, γενική παιδεία, εμβάθυνση, κ.ά. Για μία ακόμη φορά το κείμενο είναι διανθισμένο με συνθήματα, ευχές και υποσχέσεις. Ας δούμε μερικά παραδείγματα.
Σε κάποιο σημείο το κείμενο αναφέρει:
Το «Νέο Λύκειο» πρέπει να αποκαταστήσει όχι μόνο την σωστή και πλήρη λειτουργία του.
Πρέπει να αποκαταστήσει την ισορροπία στη ζωή των εφήβων.
Πρέπει να κάνει «φυσιολογική» τη ζωή τους και τη ζωή των γονιών τους.
Η υφυπουργός παιδείας κα Χριστοφιλοπούλου είπε: «τέρμα στο Λύκειο της αποστήθισης και της παπαγαλίας…».
«Η ακατάσχετη προτασεολογία και «ιδεοθύελλα», που προκαλούν οι κυβερνητικές εξαγγελίες για την εκπαίδευση, αποτελούν την μυθολογία που εξωραίζει και διαστρεβλώνει την πραγματικότητα. Πρόκειται για καταιγισμό μέτρων τα οποία, αν και ανακοινώνονται αποσπασματικά, διαθέτουν ενιαίο προσανατολισμό.
Το αποτέλεσμα είναι η συζήτηση και η αντιπαράθεση να επικεντρώνονται σε επιμέρους ζητήματα. Για να αναφέρουμε ένα παράδειγμα: Η συγχώνευση των σχολικών μονάδων, το «νέο σχολείο», το «νέο Λύκειο», το «Ψηφιακό σχολείο», το «ψηφιακό φροντιστήριο», το Εξεταστικό σύστημα, κ.α. προβάλλονται ως ξεχωριστά ζητήματα. Το πρόβλημα είναι ότι και αυτά τα ζητήματα αντιμετωπίζονται με αποσπασματικό τρόπο που δεν ευνοεί την πληρέστερη κατανόησή τους. Έτσι, π. χ. οι εξαγγελίες για το «νέο Λύκειο» ανέδειξαν ως ζητήματα προτεραιότητας ποιες ειδικότητες «χάνουν» και ποιες «κερδίζουν».(6)
Καταιγισμός μέτρων, πραγματική «ιδεοθύελλα» για το «νέο λύκειο», χωρίς πρόταση για την τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση, για την πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και, κυρίως, για το αναλυτικό πρόγραμμα του «νέου λυκείου» και το εκπαιδευτικό υλικό, τα μέσα και τις μεθόδους που θα χρησιμοποιηθούν. Υποβαθμίζουν το θέμα της οργάνωσης του «νέου λυκείου» και της εκπαιδευτικής διαδικασίας σε θέμα ωρολογίου προγράμματος. Είναι σαν να λένε σε εκπαιδευτικούς, αλλά και μαθητές: Μέχρι τώρα δίναμε «έτοιμα μαθήματα». Τώρα, συνιστούμε «φτιάξτε τα μόνοι σας». Αυτό σημαίνει, μάλλον, η «αγορά» σάς περιμένει…
ΤΟ ΤΑΞΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΟΥ «ΝΕΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ»
«Η ΟΠΟΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ, πάντως, γίνεται σε μια περίοδο που από τη μια παρατηρούνται υψηλοί δείκτες διαρροής, εγκατάλειψης και υπο-επίδοσης κι από την άλλη δραματική υποτίμηση των σπουδών και απαξίωσή των τίτλων σπουδών (ανεργία, υποαπασχόληση, ετεροαπασχόληση). Οι πολιτικές, πλέον, ασκούνται στο όνομα του Μνημονίου και η εκπαίδευση σιγά-σιγά μετατρέπεται σε «αγορά» εκπαιδευτικών υπηρεσιών. Το «ψηφιακό σχολείο» είναι πολιορκητικός κριός. Το Λύκειο που θα προκύψει από τις συγχωνεύσεις, με την αναλογία διδασκόντων-διδασκομένων 1:30, είναι το λύκειο της «αγοράς». Σε ένα τέτοιο Λύκειο θα επιτείνεται ο ανταγωνισμός για τις εισαγωγικές». (7)
Το νέο Λύκειο, μας είπε η κ. Διαμαντοπούλου, «πρέπει να αποκαταστήσει την ισορροπία στη ζωή των εφήβων». Και παρά την ψευδεπίγραφη μείωση μαθημάτων βάζει τους μαθητές πιο νωρίς, από την Α’ λυκείου και για περισσότερα, δηλαδή, για τέσσερα συνολικά χρόνια στην πρέσα των εξετάσεων. Με ύφος σπουδαίων αλχημιστών, η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας διατυμπανίζει ότι στο νέο Λύκειο που σχεδίασαν, μειώνεται δραστικά ο αριθμός των μαθημάτων. Στην Α’ Τάξη π.χ. τα μαθήματα μειώνονται από 16 σε 8, δηλαδή στο μισό. Με τι αλχημείες το πέτυχαν;
Τα Αρχαία, η Γλώσσα και η Λογοτεχνία του σημερινού Λυκείου ονομάζονται Ελληνική Γλώσσα, και θεωρούνται 1 μάθημα.
Ομοίως, η Άλγεβρα και η Γεωμετρία ονομάζονται Μαθηματικά.
Επίσης, η Φυσική και η Χημεία και η Βιολογία ονομάζονται Φυσικές Επιστήμες. Με τον τρόπο αυτό, αυτόματα έχουμε μείωση 5 μαθημάτων.
Τελικά η …λογική των συγχωνεύσεων πέρασε και στα μαθήματα του Λυκείου…
Η κατάταξη σε Τμήμα θα γίνεται μετά από αξιολογικές διαδικασίες στο τέλος του πρώτου έτους σπουδών. Η ρύθμιση αυτή, μετά βεβαιότητας, θα φτιάξει φροντιστήρια για πρωτοετείς φοιτητές που πλέον θα διαγκωνίζονται για την εισαγωγή τους στο δημοφιλές τμήμα της Σχολής.
Για του μαθητές διαμορφώνουν, αν είναι της Θετικής Κατεύθυνσης, ένα απολύτως …ισορροπημένο πρόγραμμα με 9 ώρες την εβδομάδα …εξειδικευμένα Μαθηματικά …εμβάθυνσης, 7 ώρες … εξειδικευμένη Φυσική… εμβάθυνσης ή 6 ώρες Χημεία. Είναι προφανές ότι η συντριπτική πλειονότητα των μαθητών θα καταφύγει ως πρόσφυγες στα φροντισήρια και το μεγαλύτερο τμήμα, κυρίως των μαθητών από τις ασθενέστερες τάξεις και στρώματα θα πειθαναγκαστεί να εξοριστεί από το «νέο λύκειο» που αποκτά πιο αποκρουστικά ταξικό πρόσωπο και από το σημερινό.
Το προφίλ του λυκείου της κ. Διαμαντοπούλου είναι το εξής: φτηνό(με τριαντάρια τμήματα, τους απολύτως απαραίτητους καθηγητές και χωρίς νέα βιβλία), εξειδικευμένο, στεγνό, εξοντωτικό, ελιτίστικο και ταξικό. Εχθρικό για τα παιδιά που η εισαγωγή σε ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα δεν αποτελεί μέγιστη φιλοδοξία τους, αυστηρώς ακατάλληλο για οικογένειες που δεν μπορούν πλέον να θεωρήσουν ανελαστική τη δαπάνη της φροντιστηριακής εκπαίδευσης η οποία επεκτείνεται στα τέσσερα χρόνια.
Και δεύτερος κύκλος εργασιών
Ο δεύτερος κύκλος εργασιών για τα φροντιστήρια θα προέλθει από την εισαγωγή του «μαθήματος» της Ερευνητικής Εργασίας το λεγόμενο project. Η ερευνητική εργασία θα διδάσκεται ως μάθημα από την Αʼ Λυκείου. Μάλιστα, θα καταλαμβάνει τρεις ώρες στο πρόγραμμα της Αʼ και από δύο στο πρόγραμμα της Βʼ και της Γʼ Λυκείου. Να σημειωθεί ότι για τις δύο τελευταίες τάξεις του Λυκείου, η Ερευνητική Εργασία είναι ένα από τα ελάχιστα υποχρεωτικά μαθήματα κοινής διδασκαλίας.
Τι θα διδάσκονται σʼ αυτό το μάθημα οι μαθητές; Ποια ειδικότητα εκπαιδευτικών θα το διδάσκει αφού η διδασκαλία του θα είναι κοινή για όλους; Μήπως όποια είναι διαθέσιμη στο πλαίσιο της αναδιάταξης και εξοικονόμησης προσωπικού; Ποιος θα ορίζει τα θέματα και πώς θα καθοδηγούνται οι μαθητές στην εργασία τους; Όλα αυτά είναι ... επουσιώδη για την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας. Αυτό που ενδιαφέρει είναι να σταλεί το μήνυμα ότι από του χρόνου οι μαθητές θα έχουν να φτιάχνουν ένα «project» ανά τετράμηνο που θα βαθμολογείται όπως κάθε υποχρεωτικό μάθημα και άρα θα έχει το δικό του κομμάτι συμμετοχής στη διαδικασία εισαγωγής. Δεν χρειάζεται μαντικές ικανότητες για να προβλέψει κανείς ότι μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα θα στηθεί μια μαύρη αγορά παραγωγής εργασιών στην οποία θα απευθύνονται οι έχοντες για να εξασφαλίσουν βαθμολογικό προβάδισμα. (8)
Η παντελής έλλειψη προηγούμενης σχετικής εμπειρίας εγκυμονεί κινδύνους:
α) Οι φορτωμένοι από το άγχος των πανελλαδικών θα απευθυνθούν αυτομάτως στα φροντιστήρια. Η ένταξη της εργασίας ως υποχρεωτικού μαθήματος δημιουργεί την απαίτηση ενός καλού βαθμού, ενώ η πιθανότητα αυτός ο βαθμός να ενταχθεί στη διαδικασία αξιολόγησης για εισαγωγή στα ΑΕΙ θα οδηγήσει σε νέο... κλάδο παραπαιδείας, που θα παράγει projects. Πρώτοι πελάτες, οι μαθητές της Α' Λυκείου από Σεπτέμβριο...
β) Η πιθανότητα διασύνδεσης του project με το εξεταστικό θέτει ζήτημα διαβλητότητας, καθώς όλη η διαχείρισή του θα γίνεται εκτός σχολείου. Πώς θα διασφαλιστεί ένα αξιοκρατικό πλαίσιο υπό την απουσία έστω και στοιχειωδών ελεγκτικών μηχανισμών; «Τι βαρύτητα θα έχει ως προς την εισαγωγή; Δεν μπορεί να δημιουργεί τέτοια σύγχυση ως προς το βαθμό ένταξης σε μια εξεταστική διαδικασία την οποία κρατάει κρυφή», τονίζουν οι εκπαιδευτικοί.
Είναι βέβαιο ότι το νέο σύστημα, με το οποίο θα δώσουν εξετάσεις οι μαθητές που του χρόνου θα φοιτήσουν στην Α' Λυκείου, θα προκαλέσει έκρηξη των ιδιωτικών δαπανών και επέκταση της φροντιστηριακής εκπαίδευσης και στα πανεπιστήμια. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ιδιοκτήτες των ιδιωτικών σχολείων έσπευσαν να δηλώσουν, πριν ακόμη τελειώσει η συνέντευξη Τύπου, ότι το σύστημα είναι προς τη σωστή κατεύθυνση ενώ οι φροντιστηριούχοι πανηγυρίζουν και ανασκουμπώνονται για να “ανακάμψουν” από την κρίση.
Να το ξεκαθαρίσουμε κι ας μην υπάρχει καμιά αυταπάτη: Αυτό που θα αντιμετωπίσουν πρώτα οι μαθητές τον Σεπτέμβριο θα είναι ένα φθηνό Λύκειο, με περισσότερους μαθητές στην τάξη, χωρίς Πρόσθετη Διδακτική Στήριξη (ΠΔΣ), με εκπαιδευτικούς πιεσμένους από τη μείωση των μισθών και την δραματική αλλαγή των εργασιακών τους σχέσεων, χωρίς νέα βιβλία, με εξαιρετικά περιορισμένες λειτουργικές δαπάνες, και με ένα ωρολόγιο πρόγραμμα υποταγμένο πλήρως στο νέο σύστημα εισαγωγής που ψώνισε το Υπουργείο Παιδείας από τα καλάθια προσφορών των χρησιμοποιημένων και αποτυχημένων συστημάτων πρόσβασης.
Το «νέο Λύκειο» είναι μια παραλλαγή του παλιού Κλασικού – Πρακτικού με στοιχεία δεσμών και του Εθνικού Απολυτηρίου που είχε εξαγγελθεί την περίοδο 2005/6. Ουσιαστικά έχουμε μια αναδιάταξη του ωρολογίου προγράμματος η οποία εξυπηρετεί το νέο σύστημα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Όποιος έχει μάτια να δει και την τιμιότητα να πιστέψει στα μάτια του, μπορεί εύκολα να καταλάβει ότι το «νέο Λύκειο» λιπαίνει το έδαφος για ένταση των ταξικών φραγμών, για διαφοροποίηση των προγραμμάτων σπουδών, για αποσπασματικότητα των γνώσεων που οδηγεί στην απομόρφωση.(9)
Απαξιώνουν τη γενική παιδεία
Αν μέχρι σήμερα τον αποκλειστικό στόχο της προετοιμασίας των μαθητών για την πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση τον είχε η Γ’ λυκείου, τώρα θα είναι στόχος όλων των τάξεων του λυκείου. Το «νέο λύκειο» γίνεται πιο εξεταστικοκεντρικό και ανταγωνιστικό και γι αυτό πιο ταξικό. Οι μαθητές θα εντάσσονται από τη Β' Λυκείου σε κατεύθυνση, θα κυνηγάνε από την Α' Λυκείου υψηλές επιδόσεις (γιατί θα μετράει η επίδοσή του στο Λύκειο στην πρόσβαση), θα κυνηγάνε εργασίες και μαθήματα με κριτήριο όχι το τι μαθαίνουν σ' αυτά τα τρία χρόνια, αλλά το σε ποια σχολή θέλει να βρεθούν μετά από τρία χρόνια...
Παράλληλα, ένα σχολείο που έχει σκοπό την προετοιμασία για την πρόσβαση γρήγορα θα απαξιωθεί ως... σχολείο. Ο μαθητής θα αντιμετωπίζει το «νέο Λύκειο» ως ένα αναγκαίο κακό για να βρεθεί αύριο σε μια σχολή κι όχι ως ένα χώρο που μορφώνεται. Ο χαρακτήρας του Λυκείου, ως προθάλαμο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, οδηγεί στη συνολική υποβάθμιση του μορφωτικού ρόλου του. (10)
Αυτό που κυρίως αμφισβητείται και υπονομεύεται με τις νέες εξαγγελίες είναι η γενική μόρφωση, με την έννοια ενός επαρκούς και συνεκτικού σώματος γνώσεων που θα παρέχει στο σύγχρονο πολίτη τη δυνατότητα να κατανοεί την πολυπλοκότητα των προβλημάτων του φυσικού και του κοινωνικού περιβάλλοντος και να αντιμετωπίζει με θετικό τρόπο τις προκλήσεις του σήμερα θεμελιώνοντας την ανακαινιστική δράση του σε υγιείς κοινωνικές αξίες. Το Ενιαίο Λύκειο θεωρίας και πράξης, που ως δομικό πλαίσιο θα μπορούσε να υπηρετήσει αποτελεσματικά ένα τέτοιο στόχο, δεν συζητείται καν από τους αρμόδιους παράγοντες. Το Υπουργείο παιδείας δεν εξετάζει καν με ενιαίο τρόπο το Γενικό με το Επαγγελματικό Λύκειο υποβαθμίζοντας και με αυτό τον τρόπο για ακόμα μια φορά τη σημασία της ΤΕΕ ως δευτερεύουσας. (11)
Το “όχι και τόσο νέο λύκειο ”, που σχεδιάζουν, γερασμένο ήδη από τη γέννησή του ,στοχεύει στην ήδη ληγμένη εκμάθηση ανάλογων δεξιοτήτων και ικανοτήτων που υποτίθεται πως επιβάλλει η ανύπαρκτη πλέον αγορά εργασίας, ενώ αποκλείει το προσανατολισμό στη στέρεη γενική μόρφωση που δημιουργεί ολοκληρωμένες προσωπικότητες.
Η γενική παιδεία ξορκίζεται ως σπατάλη χρόνου, άχρηστη γνώση. Όλο το βάρος πέφτει στα μαθήματα ειδίκευσης. Από αυτά θα κρίνεται η εισαγωγή στο πανεπιστήμιο. Τα μαθήματα επιλογής παραμένουν χωρίς συνεκτική λογική και χωρίς συνάφεια με την ειδίκευση. Στην εποχή της ευαλσσφάλειας αποθεώνονται οι αποσπασματικές «δεξιότητες» και όχι η ουσιαστική μόρφωση, ο χειρισμός πληροφοριών αντί της κριτικής σκέψης, ο κατακερματισμός της γνώσης σε χρήσιμα στοιχεία. Από κοντά και η «μάθηση της μάθησης», η τεχνική αναβάθμισης πληροφοριών. Αυτή η χρησιμοθηρία οδηγεί στην αδυναμία συνολικής θεώρησης του σύγχρονου κόσμου, εξήγησης και αμφισβήτησής του. (12)
Τι να κάνουμε
Είναι επιτακτική ανάγκη η αγωνιστική διεκδίκηση αιτημάτων που συμβάλλουν στην κατοχύρωση και διεύρυνση των εργασιακών και πνευματικών δικαιωμάτων των εκπαιδευτικών, έτσι που να μπορούν να επεμβαίνουν και να συμμετέχουν –ατομικά και συλλογικά- στη λειτουργία του σχολείου ως ενεργά υποκείμενα. Γενικότερα μπορούν και πρέπει να επεμβαίνουν στην εκπαιδευτική διαδικασία, να έχουν άποψη για το περιεχόμενο των γνώσεων και των μεθόδων διδασκαλίας (τι και πώς θα διδαχθεί), αμφισβητώντας το ρόλο του πειθήνιου αλλοτριωμένου δημόσιου υπαλλήλου που λειτουργεί ως ιμάντας μεταβίβασης της κυρίαρχης ιδεολογίας και διαμεσολαβητής της κοινωνικής επιλογής των μαθητών.
Στις σημερινές συνθήκες, λοιπόν, που ξεδιπλώνεται η επίθεση εναντίον της δημόσια εκπαίδευσης είναι αναγκαίος ο σαφής προσανατολισμός του εκπαιδευτικού κινήματος για την υπεράσπιση του δωρεάν χαρακτήρα της και την προώθηση συγκεκριμένων αιτημάτων που επανειλημμένα έχουν διατυπωθεί, έτσι ώστε να ξεπεραστεί η άθλια κατάσταση του σημερινού σχολείου. . Όλα τα παιδιά μέχρι τα 18 πρέπει να μορφώνονται και να μη δουλεύουν. Είναι αναγκαία η πρόσβαση σε ένα ενιαίο 12χρονο, δημόσιο και δωρεάν σχολείο.
Σημειώσεις – Βιβλιογραφία
1. Γιώργος Κ. Καββαδίας, «Ο δούρειος ίππος της αποκέντρωσης και η άλωση της δημόσιας εκπαίδευσης από το ιδιωτικό κεφάλαιο», Αντιτετράδια τ.37, 1995/96
2. Χρ. Ρέππας, Συγχωνεύσεις Σχολείων: Η εκπαίδευση κάτω από την εξουσία του μνημονίου.
3. Γ. Ιωαννίδου, Γ. Κρεασίδης, Ντ. Ρέπα, Αιμ. Τσαγκαράτου, φτηνό σχολείο φέρνουν οι συγχωνεύσεις, ΠΡΙΝ Κ. 3 – 4 – 2011
4. Χρ. Κάτσικας, Αναδιάρθρωση της Διοίκησης της Εκπαίδευσης, Ασφυκτικός έλεγχος και ιδιωτικοποίηση, Η ΑΥΓΗ, Πεμ. 7 – 4 – 2011).
5. «Προλεταριακή σημαία, Καταιγιστικό ξεδίπλωμα αντιδραστικών αλλαγών στην εκπαίδευση. Ορθώνονται ταξικοί φραγμοί, βυθίζονται δικαιώματα και ελευθερίες. Σάββατο 9 – 4 - 2011
6. Γιώργος Μαυρογιώργος, Μήπως το Power Point … είναι της ραθυμίας; 02/04/2011
7. Γιώργος Μαυρογιώργος, Το Λύκειο δεν είναι Ωρολόγιο Πρόγραμμα: προσθαφαίρεση ωρών και μαθημάτων! Η Αυγή, Κυρ.03/04/2011.
8. Π. Στεφανάκου, Έχουμε πολλά λύκεια… Η ΑΥΓΗ, Κ. 3 – 4- 2011 9. Αγωνιστικές Παρεμβάσεις – Συσπειρώσεις – Κινήσεις, Ανακοίνωση, Παρασκευή 1 – 4- 2011.10.Γιάννα Στρεβίνα, «Νέο» ανταγωνιστικό και διαφοροποιημένο Λύκειο, Ριζοσπάστης, Κυριακή 3 - 4 – 2011.
11. Δ.Σ. ΟΛΜΕ Ανακοίνωση, Παρασκευή 1 – 4 2011.
12. Γ. Ιωαννίδου, Γ. Κρεασίδης, Ντ. Ρέπα, Αιμ. Τσαγκαράτου, φτηνό σχολείο φέρνουν οι συγχωνεύσεις, ΠΡΙΝ Κ. 3 – 4 – 2011
