Από τον Γιώργο Κ. Καββαδία εκπαιδευτικό – ερευνητή.
Από το σχέδιο «Προμηθεύς» του ΝΑΤΟ που οδήγησε στην επιβολή της χούντας στις 21 Απριλίου 1967 μέχρι το πρόσφατο πρόγραμμα «Καλλικράτης» για τη διοικητική δομή της χώρας, η εξουσία φροντίζει να ονοματοδοτεί από την αρχαία μυθολογία τα σχέδια και τις πολιτικές της για να παίρνουν την αίγλη τους. Ο «Καλλικράτης» με τις ωραιολογίες περί «αποκέντρωσης» στοχεύει στην απόκρυψη της πραγματικότητας και τη διαβουκόληση του λαού.
Η μεταφορά εξουσίας σε όργανα τοπικά ή περιφερειακά που παραμένουν, όμως, στην ιεραρχία των κεντρικών διοικήσεων δε δίνει τη δυνατότητα ελέγχου και συμμετοχής του λαού στην εξουσία. Από πού και ως πού η συνένωση 1.034 δήμων σε 370 δήμους – μαμούθ και η αντικατάσταση 13 κρατικών περιφερειών από 7 γενικές διοικήσεις προωθεί την αποκέντρωση; Είναι χαρακτηριστικό ότι αυξάνεται ο μέσος όρος κατοίκων ανά Οργανισμό Τοπικής Αυτοδιοίκησης από 10.200 που είναι σήμερα σε 20.000. Ουσιαστικά αναπαράγεται ένα αυταρχικό πρότυπο διοίκησης με προσωποπαγή που βασίζεται σε ένα καλπονοθευτικό εκλογικό σύστημα κομμένο και ραμμένο στα μέτρα των κομμάτων εξουσίας. Στην πραγματικότητα το πρόγραμμα «Καλλικράτης», όχι μόνο δεν προωθεί την αποκέντρωση και δε φέρνει το «τέλος του συγκεντρωτισμού», αλλά διαλύει πλήρως την «τοπική αυτοδιοίκηση» και ενισχύει την κρατική εξουσία..
Βέβαια και με τα μέχρι τώρα δεδομένα η Τ.Α. αποτελεί σχήμα οξύμωρο. Γιατί η κεντρική εξουσία επιβάλλει το πλαίσιο και τους όρους λειτουργίας με αποτέλεσμα η Τ.Α. να είναι το μακρύ της χέρι και να λειτουργεί μακριά από τον έλεγχο και τη συμμετοχή των πολιτών. Παρά τις διακηρύξεις για τους ισχυρούς και αποκεντρωμένους δήμους του «Καποδίστρια», οι δήμοι είναι πρωταθλητές στη διαφθορά, στα σκάνδαλα και την αυθαιρεσία σύμφωνα με τις καταγγελίες δημοτών στον Συνήγορο του πολίτη.
Σύμφωνα με τις πρωθυπουργικές δηλώσεις το σχέδιο «Καλλικράτης» αποτελεί «αναπόσπαστο μέρος του Προγράμματος Σταθερότητας Ανάπτυξης και Ανασυγκρότησης». Με άλλα λόγια από η κεντρική εξουσία επιδιώκει να μετακυλήσει το κόστος κοινωνικών υπηρεσιών, Υγείας, Παιδείας, Πρόνοιας στην Τ.Α. Καταργείται, έτσι, ο ενιαίος χαρακτήρας τους και προωθείται εντονότερα η εμπορευματοποίησή τους.
Όσο κι αν ακούγεται ως παράδοξο το σύγχρονο κράτος επιδιώκει να γίνει πιο συγκεντρωτικό μέσα από την «αποκέντρωσή» του. Οι δήμοι επιβάλλουν φόρους, αυξάνουν τα τέλη, για την «ενίσχυση της αποδοτικότητας των τοπικών εσόδων», σύμφωνα με το επίσημο κείμενο, και διαπλέκονται με το ιδιωτικό κεφάλαιο. Άλλωστε είναι γνωστό ότι ούτε οι θεσμοθετημένοι πόροι αποδίδονται. Ολοένα και περισσότεροι δήμοι είναι καταχρεωμένοι και εκχωρούν όλο και πιο πολλές λειτουργίες τους σε επιχειρηματίες. Κυρίως με την ανάληψη έργων σε τοπικό επίπεδο με τις Συμπράξεις Δημόσιου – Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) δημιουργούνται ευνοϊκές συνθήκες για αύξηση της κερδοφορίας του κεφαλαίου. Όσο υποτάσσονται οι δήμοι στο ιδιωτικό κεφάλαιο και αποστασιοποιούνται οι δημότες, τόσο απονεκρώνονται οι όποιες δημοκρατικές διαδικασίες.
Σήμερα περισσότερο από ποτέ άλλοτε είναι ανάγκη να υπερβούμε την μυθολογία του «Καλλικράτη» και να ανοίξουμε τη συζήτηση για τους όρους μιας τοπικής αυτοδιοίκησης που να βασίζεται στις αρχές της άμεσης δημοκρατίας, της λαϊκής συμμετοχής και ελέγχου.
